Ҫӗрпӳ районӗнче пурӑнакансен сехри хӑпнӑ. Унти халӑх каланӑ тӑрӑх, «Юрма» пӑтӑрмахӗ вӗсем патне те ҫитнӗ. Кун пирки вырӑнти депутат Сергей Беккер пӗлтерет.
Аса илтерер: унччен «Юрма» Шупашкар районӗнче пурӑнакансене ырӑ мар шӑршӑпа тарӑхтарнӑ – чӑх-чӗп каяшне уя тухса тӑкнӑ. Халӗ агрохолдинг Ҫӗрпӳ районӗнчи Рындино ялӗ ҫывӑхӗнче каяш тӑкать-мӗн.
Ҫынсем кананӑ тӑрӑх, ҫак вырӑна раштав уйӑхӗнчех каяш тӑкма пуҫланӑ. «Чӑх-чӗп каяшӗ курӑк ҫунтарса яма пултарать кӑна мар, вӑл ейӳпе пӗрле Ҫавала та лекме пултарать, хула ҫыннисене шывпа тивӗҫтерекен вырӑна ҫитес хӑрушлӑх та пур», - тенӗ Сергей Беккер. Ҫак кунсенче вӑл «Юрма» ертӳлӗхӗпе ҫыхӑннӑ, ҫак ыйтӑва сӳтсе явма сӗннӗ. Ял халӑхӗпе тӗлпулу та ирттерме палӑртнӑ.
Паян, кӑрлачӑн 11-мӗшӗнче, Василий Димитриев паллӑ чӑваш ӑсчахӗ ҫурални ҫинчен Фейсбукра Л. Пэленич аса илтернӗ.
Истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор 1924 ҫулта Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫӗрпӳел ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑл 2013 ҫулхи кӑрлачӑн 8-мӗшӗнче пурнӑҫран уйрӑлнӑ.
Василий Димитриева Л. Пэленич «ӗмӗр тӑршшӗпех чӑвашсен пурнӑҫ чӑнлӑхне тупма тӑрӑшса Еврази талккӑшпех палӑрнӑ» тесе хакланӑ.
«Вунӑ ҫултах тӑлӑха юлнӑ ял ачи, шкулта вӗреннӗ чухнех хӑйсем патӗнче завод лартма ӗмӗтленнӗскер, ҫити-ҫитми пурнӑҫа чӑтса ирттерсе, вӑрҫӑ нушине тӳссе, темиҫе хутчен вӑйлах аманса хӑрушӑ вилӗмрен ҫӑлӑнса юлса, ирсӗр тӑшмана ҫапса аркатнӑ хыҫҫӑн, хамӑрӑн авалхи историне ывҫӑн-ывҫӑн пуҫтарса, ӑс-хакӑл ҫӗклемне куллен пуянлатса пырса, юлашки шевли ӳкичченех ҫине тӑрса ӗҫлесе пырса (вӑл пӗр минут та ахаль ларманнине пурте лайӑх пӗлетпӗр – унӑн ҫӗршер томлӑ ал ҫырӑвӗсем ӑслӑх архивӗнче упранаҫҫӗ!), чӑннипех чӑвашсемшӗн пуян историк-эткерҫӗ пулса тӑнӑ. Юлашки ҫулӗсенче «хӑй ҫитӗнтернӗ института» (1980-мӗш ҫулта вӑл мана чӗлхемӗр пайне ӗҫе илнӗччӗ!) тӑтӑшах пырса ҫӳретчӗ. Аса илӗвӗсем, ырӑ канашӗсем, сӑнӗвӗсем – пӗр вӗҫӗмсӗрччӗ.
Чӑваш Енри районсенче 15 шкул автобусӗ панӑ, вӗсемпе шкул сумкакне такӑрлатакан ачасене илсе ҫӳрӗҫ.
ЧР премьер-министрӗ Иван Моторин алӑ пуснӑ распоряженире палӑртнӑ тӑрӑх, Канаш, Куславкка, Вӑрмар районӗсенче икшер автобус лекнӗ. Патӑрьел, Йӗпреҫ, Ҫӗрпӳ, Сӗнтӗрвӑрри, Елчӗк районӗсене, Улатӑр, Канаш тата Шупашкар хулисене пӗрер транспорт панӑ.
Китай пуянӗсем Пӑрачкав районӗнче сӗт-ҫу ферми тумӗҫ. Сӗт-ҫу савучӗ валли кунсӑр пуҫне вӗсем Муркаш районӗнчи Эхветкасси ялӗ ҫывӑхӗнче те, Ҫӗрпу районӗнче те ҫӗр шырарӗҫ. Халӗ Китай инвесторӗсенчен Шупашкар район ҫыннисем шикленсе ӳкнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, вырӑнтисем Илпеш ҫывӑхӗнче логистика центрӗ тӑвассине хирӗҫ. Унта Китай пуянӗсем пырса кӗресрен шикленеҫҫӗ.
«Сычуань-Чувашия» компани хӑй те шухӑшне улӑштарнӑ иккен. Халӗ вӑл Пӑрачкав районӗнче ферма тӑвас темест. Унти уй-хирте апат-ҫимӗҫ культурисене ҫеҫ туса илӗ. Сӗт-ҫу фермине Ҫӗмӗрле районӗнче хӑпартса лартасшӑн. Унта маларах пӗрисем выльӑх апачӗ валли хушма апат хатӗрленӗ, халӗ ҫав производство пушӑ ларать иккен.
2021 ҫӳл тӗлне Чӑваш Енри ача пахчисенче черет пулмӗ. Ҫапла шантараҫҫӗ республикӑн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерствинче.
Асӑннӑ ведомствӑра пӗлтернӗ тӑрӑх, 10 ҫулта (2012-2021 ҫулсенче) пирӗн тӑрӑхра 71 ача пахчи хута ямалла. Вӗсенче 12 пин те 920 ачалӑх вырӑн пулӗ. Ача пахчисене тума 8 миллиард тенкӗ ытла уйӑрмалла.
2021 ҫул вӗҫӗнче ҫулталӑк ҫурӑран аслӑрах ачасен шкул ҫулне ҫитменнисен учрежденийӗсене лекес тесе черет кӗтме тивмӗ. Халӗ ҫак тӗллеве 26 районпа хуларан 16-шӗнче пурнӑҫлама май килнӗ.
2012-2018 ҫулсенче 8 пин вырӑнлӑх 47 ача пахчи хута янӑ. Кӑҫал та ҫак ӗҫ малалла тӑсӑлнӑ. Килес ҫул Элӗк, Куславкка, Ҫӗрпӳ районӗсенче пӗрер, Шупашкарта 6 ача пахчи хута яма палӑртнӑ.
Эсир хӗл варринче асамат кӗперӗ тухнине курнӑ-и? Ӗненмелле мар пек-и? Кӑлӑхах иккӗленетӗр. Ҫӗнӗ ҫулччен пӗр эрне юлчӗ. Паян вара, раштав уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, республикӑри хӑш-пӗр районта пурӑнакансем асамат кӗперӗ тухнине курнӑ.
Паян ирхине Красноармейски, Ҫӗрпӳ, Сӗнтӗрвӑрри районӗсенче асамат кӗперӗ тухнӑ. ZaRulem.ws тата «Погода в Чувашии» (чӑв. «Чӑваш Енри ҫанталӑк») сайтсенче пӑхса тӑракансем хӑйсем тунӑ сӑнӳкерчӗксене кӑтартнӑ.
Ҫулӑм чӗлхи вӑрӑммине пурте пӗлеҫҫӗ. Ӗнер, раштав уйӑхӗн 2-мӗш каҫхине, Ҫӗрпӳ районӗнче пӑрусем чутах шар курман.
Вут-ҫулӑм Елашри йывӑҫ витере алхасма пуҫлани ҫинчен пушарпа кӗрешекенсене 18 сехет те 30 минутра систернӗ. 40 пӑрӑва витерен кӑларнӑ. Йывӑҫ вите вара ҫунса кӗлленнӗ.
Раҫҫейӗн Инкеклӗ ӗҫсен министерствин Чӑваш Енри тӗп управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар сӳнтерме 4 единица техникӑпа усӑ курнӑ. Вут-ҫулӑм мӗн сӑлтавпа алхасма пуҫланине ҫӑлавҫӑсем палӑртӗҫ.
Раҫҫейӗн Инкеклӗ ӗҫсен министерствин Чӑваш Енри тӗп управленийӗнче кӑҫал пирӗн республикӑра 1473 пушар тухнине пӗлтереҫҫӗ. Вут-ҫулӑма пула 69 миллион ытла тенкӗлӗх шар курнӑ. 64 ҫн пурнӑҫе татӑлнӑ, 91-шӗ суранланнӑ. 143 ҫынна ҫӑлма май килнӗ.
Паян, раштав уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, ирхи 9 сехетре Ҫӗрпӳ районӗнчи Вӑрманкас Кӗҫтемӗр ялӗнче хӗрарӑм виллине тупнӑ. Вӑл мӗншӗн вилнине палӑртман-ха. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗрарӑм шӑннипе пурнӑҫран уйрӑлнӑ.
Следовательсем ял ҫыннисенчен ыйтса пӗлнӗ. Чылайӑшӗ каланӑ тӑрӑх, хӗрарӑм шӑнса вилме пултарнӑ. Вӑл 69 ҫулта пулнӑ. Следстви комитечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗрарӑма пусмӑрласа вӗлернӗ йӗр ҫук.
Халӗ кун тӗлӗшпе тӗрӗслев пырать. Следовательсем ҫакна уҫӑмлатӗҫ: хӗрарӑм шӑнса вилме пултарнӑ е ҫук.
Ҫӗнӗ ҫул ҫитиччен вӑхӑт нумаях юлмарӗ. Чылайӑшӗ уява хатӗрленме тытӑннӑ ӗнтӗ. Ҫӗрпӳ районӗнчи Чиричкассинчи культура ҫуртӗнче Хӗл Мучин ӑсталӑх лаҫҫисем уҫӑлнӑ.
Палӑртмалла: асӑннӑ тӑрӑхра Хӗл Мучин ӑсталӑх лаҫҫисем виҫҫӗмӗш ҫул ӗҫлеҫҫӗ. Унта хутшӑнакансен шучӗ те ҫулра-ҫул ӳссе пырать. Ӑсталӑх лаҫҫине ҫӳрекенсем алӑ айӗнчи япаласенчен хитре япаласем ӑсталаҫҫӗ. Ав нумаях пулмасть вӗсем хутран юр пӗрчисем касса кӑларнӑ, пӗр-пӗрне тӗлӗнтернӗ.
Ӑсталӑх лаҫҫинче хатӗрленӗ япаласене вӗсем тӑванӗсемпе тусӗсене парнелеҫҫӗ, хӑйсем те усӑ кураҫҫӗ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи Сӑнав поселокӗнче пурӑнакан Дмитрий Яковлев Мускава вӗренме кайнӑ, пӗр уйӑхран ҫухалнӑ. 22 ҫулти каччӑ 5 кун ҫыхӑнӑва тухмасть. Ӑна пӑшӑрханса ӳкнӗ тӑванӗсем шыраҫҫӗ.
Аппӑшӗ каланӑ тӑрӑх, каччӑ унпа Мускавра пӗр уйӑх пурӑннӑ. Вӑл унта вӗренет, сесси тытма килнӗ. Каччӑ чӳкӗн 11-мӗшӗнче ирхи 10 сехетре килтен тухнӑ та ҫухалнӑ. Тепӗр талӑкран тӑванӗсем ӑна шырава панӑ. Вӑл Питӗрте пулма пултарать-мӗн.
Дима унччен кун пек ҫухалман. Халӗ унӑн ҫемйи Мускавра, ӑна шырать. Сирӗн Дима пирки хыпар пур тӑк ҫак номерпе шӑнкӑравлӑр: 8 917 662 30 93.
+14.3 °C